ΠΑΡΝΑΣΣΙΣΜΟΣ
Η ονομασία παρνασσισμός οφείλεται σε μια ποιητική
ανθολογία που εκδόθηκε στη Γαλλία με τον τίτλο ‘Σύγχρονο
Παρνασσισμός ‘, και περιελάμβανε ποιήματα της δεκαετίας 1866-
1876 με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
Ο παρνασσισμός δίνει
μεγάλη στην ακρίβεια της έκφρασης και στην λεπτομέρεια . Ο
παρνασσισμός ως ποιητικό ρεύμα αποτελεί αντίδραση στον
ρομαντισμός , ξαναφέρνει μια κλασσική ισορροπία . Εκφράζει
περισσότερο την αντικειμενικότητα του επιστημονικού πνεύματος σε
μια που το θετικό πνεύμα των φυσικών επιστημόνων κυριαρχεί και
επηρεάζει τόσο την φιλοσοφία όσο και την πεζογραφία .
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΝΑΣΣΙΣΜΟΥ
Σε ότι αφορά την επεξεργασία του στίχου, σέβεται τους
ρυθμικούς, μετρικούς και στιχουργικούς κανόνες καθώς και την
ομοιοκαταληξία και γενικά ενδιαφέρεται υπερβολικά για την μορφή .
Ο παρνασσισμός αναζητά την έμπνευση του στους χαμένους
πολιτισμούς της αρχαιότητας – ιδίως στον ελληνικό και ρωμαϊκό .Οι
παρνασσιακοί αγαπούν τον ηχηρό και ρωμαλέο στίχο, επιζητούν την
πλαστική του επεξεργασία- προσπαθούν να δώσουν στα ποιήματά
τους την ομορφιά του αγάλματος . Το πάθος εσωτερικεύεται ως το
σημείο που φτάνει στην απάθεια και την γαλήνη . Τη μουσική
αοριστία την αντικαθιστά η κλασσική ακρίβεια εκφρασμένη με
ήρεμες άλλα πολύ έντονες εικόνες και φράσεις αυστηρά
ισορροπημένες . Το αποτέλεσμα ήταν να προέλθουν από την
παρνασσική τεχνοτροπία εντυπωσιακά ποιήματα με άψογη μορφική
επεξεργασία που μοιάζουν ‘τέλεια λαξευμένα αγάλματα- από τα
οποία ωστόσο λείπει η ζεστασιά της ανθρώπινης ψυχής ‘ . Ίσως
αυτό δεν είναι καθόλου άσχετο με το αισθητικό δόγμα της
παρνασσικής σχολής – η τέχνη για την τέχνη.
Ανακεφαλαιώνοντας θα μπορούσε κανείς να σημειώσει τα
βασικότερα γνωρίσματα του παρνασσισμού που είναι οι εξής
1. απρόσωπη και αντικειμενική έκφραση και ύφος
2. θέματα και εικόνες ειλημμένα από την μυθολογία ή την
ιστορία
3. αυστηρή τήρηση των ρυθμικών και στιχουργικών κανόνων,
καθώς και των κανόνων της ομοιοκαταληξία
4. προσκόλληση στην ακρίβεια ,στην τυπική μορφή , στη
συμπύκνωση των νοημάτων
5. καλλιέργεια ισορροπημένου – ψυχρού όμως –ποιητικού
τόνου και ύφους.
6. Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο σε σχέση με τον ρομαντισμό
είναι ότι ο παρνασσισμός αρνείται την καθαρεύουσα και
στρέφεται στην δημοτική (οι Έλληνες παρνασσικοί ποιητές
ανήκουν στην λεγόμενη γενιά του δημοτικισμού)
Από τους νεοέλληνες ποιητές έχουν επηρεαστεί από τον
παρνασσισμό ο Γρυπάρης , ο Μαβίλης, ο Πορφύρας, ο
Παλαμάς, ο Δροσίνης , ο Μαλακάσης κ.ά.
ΝΕΑ ΑΘΗΝΑΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
Ως αφετηρία της Νέας Αθηναικής Σχολής τίθεται το 1880, χρονιά
που αποτελεί ορόσημο στα νεοελληνικά γράμματα. Τότε εκδίδονται
δύο ποιητικές συλλογές , οι «Στίχοι» του Νίκου Κάμπα και οι «Ιστοί
αράχνης» του Γεωργίου Δροσίνη. Αυτή είναι εμφάνιση της νέας
ποιητικής γενιάς , της «γενιάς του 1880», μια και στις δύο αυτές
συλλογές διακρίνουμε το καινούριο πνεύμα, τη χρήση της δημοτικής
γλώσσας και την απομάκρυνση από τον στόμφο και το ρητορισμό
του ρομαντισμού. Η νέα γένια, που είναι σαφώς αντιρομαντική,
εισάγει κάτι θετικό και καινούριο, γι’ αυτό και φέρνει μια γενικότερη
ανανέωση στα νεοελληνικά γράμματα. Το 1880 η Αθήνα είναι το
μοναδικό πνευματικό κέντρο όλης της Ελλάδας.
Α. Ποίηση
Η ποίηση απελευθερώνεται από την καθαρεύουσα και τον
ρομαντισμό . Ηγετική μορφή της γενιάς του 1880 αποτέλεσε ο
Κωστής Παλαμάς, ο οποίος έδωσε νέα πνοή στην ελληνική ποίηση ,
βγάζοντας την από το τέλμα του ρομαντισμού. Ως γλώσσα
χρησιμοποιεί την δημοτική , ένω για τους οραματισμούς και τις
πνευματικές ανησυχίες της γενιάς του.
Τα δύο βασικότερα λογοτεχνικά ρεύματα που κυριάρχησαν
στην ελληνική ποίηση την περίοδο αυτή , αφού ακμάσανε στην
Ευρώπη , είναι ο Συμβολισμός και ο Παρνασσισμός.
ΑΓΟΡΑ του Κωστή Παλαμά
Το ποίημα περιέρχεται στην Συλλογή «Η Ασάλευτη Ζώη»( στην
ενότητα Τα σονέτα ). Γράφτηκε το 1896,εποχή που πιεζόταν από
οικονομικές ανάγκες και υποχρεωνόταν να εργάζεται σκληρά ως
αρθρογραφώντας στα διάφορα αθηναϊκά έντυπα για να επιβιώσει .
Γενικός Γραμματέας του Πανεπιστήμιου Αθηνών διορίστηκε το1897.
Πάντα διψάς – όπως διψάει το πρωτοβρόχι
στεγνή καλοκαιριά- το βλογημένο σπίτι
και μια κρυφή ζωή σα δέηση ερημίτη ,
αγάπης και αρνησιάς ζωούλα σε μια κόχη.
Διψάς και το καράβι που το πέλαο το ‘χει,
κι όλο τραβάει με τα πουλιά και με τα κήτη ,
κι είναι μεστή η ζωή του μ’ όλο τον πλανήτη .
και το καράβι και το σπίτι σου είπαν «Όχι!»
Μήτε η παράμετρη ευτυχία που δε σαλεύει,
μήτε η ζωή π’ όλο και νέα ψυχή της βάνει
κάθε καινούρια γη και κάθε νιο λιμάνι .
Μόνο τ’ αλάφιασμα του σκλάβου που δουλεύει .
σέρνε στην αγορά τη γύμνια του κορμιού σου,
ξένος και για τους ξένους και για τους δικού σου .
ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Ο ποιητής βρισκόμενος σε κακή ψυχολογική κατάσταση εκφράζει τις
ανεκπλήρωτες επιθυμίες του για την ζωή και παρουσιάζει μια ολοκληρωτική
αλλοτρίωση του εαυτού του . Λέει λοιπόν ότι διψά να βρίσκεται στο «βλογημένο»
σπίτι του , ζώντας μια ήσυχη ζωή αγάπης και άρνηση σαν ερημίτης . εκτός όμως
από την ζωή αυτή νιώθει την επιθυμία και για άλλη ζωή , γεμάτη κίνηση και δράση
σε όλους τους τομείς . Όμως και το ένα και το άλλο είδος ζωής του το έχουν
αρνηθεί . Δεν κατάφερε να έχει ούτε την ευτυχία της απομόνωσης ούτε τη γεμάτη
δραστηριότητα ζωή που ανανεώνει τον άνθρωπο. Το είδος ζωής που του είχε
απομείνει σαν καταδίκη είναι η άχαρη δουλειά που μοιάζει με σκλαβιά . Αυτή όμως
η δουλειά με τον καταναγκαστικό χαρακτήρα της τον έχει απογυμνώσει ψυχικά και
τον έχει οδηγήσει στην αλλοτρίωση κι από τον εαυτό του και από τους
συνανθρώπους του .
ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ – ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ
Το ποίημα είναι σονέτο και αποτελεί γέννημα της παρνασσιακής περιόδου
του ποιητή . Ακολουθεί την κλασσική μορφή των σονέτων (sonetto = μικρό
σύντομο τραγούδι) με δεκατέσσερις στίχους, χωρισμένους σε δύο τετράστιχες
στροφές και δύο τρίστιχες . Ο στίχος είναι δεκατρισύλλαβος και το μέτρο
ιαμβικό, βασίζεται δηλαδή στην εναλλαγή μιας άτονης μιας τονισμένης
συλλαβής. Η ομοιοκαταληξία στις τετράστιχες είναι σταυρωτή κι έχει τη μορφή
αββα , ενώ στις δύο τρίστιχες στροφές που κατ’ ανάγκη μοιράζονται μια
ομοιοκαταληξία μεταξύ τους , έχει την μορφή γδδ-γεε. Η γλώσσα είναι δημοτική,
τέλεια δουλεμένη, πλούσια δυνατή πολύχρωμη.
ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ.
ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΕΙΣ-«όπως διψάει το πρωτοβρόχι στεγνή καλοκαιριά», «κρυφή
ζωή σα δέηση ερημίτη»
ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ-«διψάς το βλογημένο σπίτι …διψάς και το καράβι σέρνει στην
αγορά την γύμνια του κορμιού σου»
ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ-«και το καράβι και το σπίτι σου είπαν’ «Όχι».»
ΕΙΚΟΝΕΣ-«το καράβι που τραβάει με τα πουλιά και με τα κήτη , τ’ αλάφιασμα
του σκλάβου που δουλεύει / σέρνει στην αγορά τη γύμνια του κορμιού σου»
Το ποίημα ανήκει στο ρεύμα του παρνασσισμού γιατί τηρεί αυστηρή στην
ομοιοκαταληξία, των ρυθμικών και στιχουργικών κανόνων. Ακόμα αντλεί
θέματα από την ιστορία γιατί αναφέρεται στην σκλαβιά των παλιών καιρών
οπού οι σκλάβοι από τις κατακτήσεις και τους πολέμους σέρνονται στις αγορές
μισόγυμνοι και εξουθενωμένοι και αναγκάζονταν να γίνουν ξένοι με τους
οικείους τους και με τα αφεντικά τους. Τέλος έχει ποιητικό τόνο και ύφος.
Συμπυκνώνει τα νοήματα δηλαδή σε ένα στίχο ολοκληρώνεται το νόημα και δεν
κάνει διασκελισμούς κάνοντας το ποίημα να έχει την τυπική του μορφή.
Ωστόσο υπάρχει ένα χαρακτηριστικό που το απομακρύνει το ρεύμα του
παρνασσισμού το οποίο είναι το ποίημα δεν προσκολλάει στην ακρίβεια.δεν
καταλαβαίνουμε απόλυτα τι θέλει να πει ο ποιητής και ότι αναφέρόταν στην
οικονομική του πίεση και στην σκληρή του δουλειά. Αντίθετα το
καταλαβαίνουμε παρά μόνο αν διαβάσουμε κάποιο εισαγωγικό σημείωμα.
[ΠΑΤΡΙΔΕΣ! ΑΕΡΑΣ , ΓΗ…] του Κωστή Παλαμά
ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
Σε αυτό το σονέτο ο ποιητής χρησιμοποιεί ως αφετηρία του στοχασμού του
τις θεωρίες των προσωκρατικών φιλοσόφων, οι οποίοι απέδιδαν την αρχή της
ζωής σε διάφορα στοιχεία. Θεωρεί αυτά αρχή και τέλος των όντων και
πιστεύει ότι, όταν πεθάνει, θα ξαναβρεί την πρώτη αυτή πατρίδα . Στην
συνέχεια αναφέρει σε τι στοιχείο θα μετατραπεί το κάθε μέρος της ύπαρξης
του ΄ τα όνειρα του θα πάνε στον αέρα , ο φλογισμένος λογισμός στην αιώνια
φωτιά, τα πάθη του θα τα παρασύρει η μανία των κυμάτων, τον από σε χώμα
πλασμένο σώμα θα ξαναγίνει χώμα. Μετά την αποσύνθεση των στοιχείων με
το θάνατο, κάνει αναστροφή, επανασύνθεση των στοιχείων, λέγοντας ότι από
τα τέσσερα θα ξαναγεννηθεί η ποίηση.
ΕΣΤΙΑΔΕΣ- Ιωάννης Γρυπάρης
ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
Η αναστάτωση και ο τρόμος καταβάλλει όλο τον κόσμο που πετιούνται
αλαφιασμένοι, ανήμποροι ακόμα νασυνειδητοποιήσουν το μέγεθος της
συμφοράς αλλά με την πεποίθηση πως κάτι φοβερό συνέβη.
Η τρομερή είδηση διαδίδεται γρήγορα παντού η ασβεστη ιερή φωτιά
έσβησε και η πόλη κινδυνεύει άμεσα. Έτσι λοιπόν, ορμούν μέσα στη νύχτα
προς το ναό για να δουν τι συμβαίνει και όχι να προλάβουν το κακό.
Όλοι οι κάτοικοι που βγήκαν από τα σπίτια τους αλαφιασμένοι και τρέχουν
προς το ναό θυμίζουν νεκρούς που σηκώθηκαν από τα αραχνιασμένα
μνήματα τους και περιμένουν όρθιοι για την τελική κρίση του θεού. Και ενώ
φοβούνται , δεν μπορούν να αντισταθούν στην περιέργειά τους αλλά τρέχουν
σαν υπνωτισμένοι να δουν τι έγινε. Κυρίως , όμως φοβούνται μην κανείς τους
ξυπνήσει .
Ετσι το πλήθος κινείται σκυφτό προς το Ναό της Εστίας με την ίδια
περιέργεια στα μάτια όλων , γεγονός κάνει τα «μύρια μάτια» ένα
Πράγματι, οι κάτοικοι βλέπουν τις Εστιάδες περιβεβλημένες με το πέπλο της
αρέτης που όμως πια τους είναι άχρηστο , γιατί πρόδωσαν το ναό που
υπηρετούσαν αφήνοντας την ιερή φωτιά να σβήσει
Από μια αμέλια , από μια αδιαφορια , σαν και αυτή των νέων της επόχης του
ποιητή θα υπάρξουν σοβαρές συνέπειες , καθώς η ιερή φωτιά έσβησε και δε
γίνεται να ανάψει πάλι.
Με τραγικό τρόπο παρουσιάζεται η κατάσταση των Εστιάδων. θρηνούν και
σκορπίζουν τη στάχτη στα μαλλιά τους σαν χορός αρχαίας τραγωδίας.Όλοι οι
θρήνοι όμως είναι μάταιοι , αφού η φωτιά έχει σβήσει πια και δεν υπάρχει
ελπίδα να αναζωπυρωθεί .
Η πολιτεία είναι καταδικασμένη να χαθεί, έκτος κι αν γίνει κάποιο θαύμα και
ένας κεραυνός πέσει στον ναό και ανάψει πάλι την φωτιά.
Οι Εστιάδες συνειδητοποιούν το μέγεθος της ευθύνης τους και ζητούν να
τιμωρηθούν οι ίδιες αντί για την πόλη . Με χέρια υψωμένα προς τον ουρανό
ικετεύουν την τιμωρία τους προσδοκώντας τον τιμωρό σε αυτές και βοηθό
στην πόλη κεραυνό.
Ο ποιητής αναρωτιεται αν έγινε το θαύμα και σώθηκε η πολιτεία. Μάλιστα ,
ζητά από τους ανθρώπους να του δώσουν απάντηση για το κατά πόσο η δική
τους άβουλη γνώμη έμεινε ατιμώρητη ή όχι.
ΔΕΙΠΝΟΣ του Άγγελου Σικελιανού
ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
Μέσα στο σπίτι ,ένα σπίτι μεγαλόπρεπο που βρίσκεται στην κορυφή του
βουνού, ώστε να έχει μια γενική εποπτεία του χώρου, γίνεται ο δείπνος. Το
φως του λυχναριού που καίει σκορπάει μια γλυκιά λάμψη στο χώρο ικανή για
να βλέπει κανείς τν νύχτα . Επίσης, το τραπέζι είναι έτοιμο, στρωμένο, και σ’
αυτό βρίσκονται χλωροί καρποί, η κερήθρα με το μέλι , η γλυκιά ελιά. Οι
γυναίκες είναι καθισμένες στο τραπέζι και δειπνούν ‘ η υφάντρα , μια νέα
γυναίκα , μοιρολογήτρα αλλά και κάποιες που ο ποιητής αναφέρει με το
όνομα τους η Λυγιά και η Γλαυκή, που ξεχωρίζει για την ομορφιά και τη χάρη
της.
Η βραδιά είναι ήσυχη και η ατμόσφαιρά τόσο υποβλητική που επιδρά
στην ανθρώπινη ψυχή και την ηρεμεί . Από τα ανοιχτά παράθυρα αντικρύζει
κανείς την φύση γαλήνια και ήρεμη μέσα στην «Ολύμπια» νύχτα . Τα βουνά
αχνοφέγγουν από το φως του φεγγαριού , ενώ τα άστρα δέχονταν το φως του
μέσα στην απέραντη ηρεμία της νύχτας. Όλα αυτά ικανοποιούν τ’ ανθρώπινα
ψυχή και ενσταλάζουν σ’ αυτή την καλοσύνη και γαληνεύουν τη σκέψη. Έτσι,
όπως βασίλευε το φεγγάρι –βασίλευε και ο πόνος στην ψυχή του ανθρώπου.
ΤΕΛΟΣ
Η ονομασία παρνασσισμός οφείλεται σε μια ποιητική
ανθολογία που εκδόθηκε στη Γαλλία με τον τίτλο ‘Σύγχρονο
Παρνασσισμός ‘, και περιελάμβανε ποιήματα της δεκαετίας 1866-
1876 με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
Ο παρνασσισμός δίνει
μεγάλη στην ακρίβεια της έκφρασης και στην λεπτομέρεια . Ο
παρνασσισμός ως ποιητικό ρεύμα αποτελεί αντίδραση στον
ρομαντισμός , ξαναφέρνει μια κλασσική ισορροπία . Εκφράζει
περισσότερο την αντικειμενικότητα του επιστημονικού πνεύματος σε
μια που το θετικό πνεύμα των φυσικών επιστημόνων κυριαρχεί και
επηρεάζει τόσο την φιλοσοφία όσο και την πεζογραφία .
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΝΑΣΣΙΣΜΟΥ
Σε ότι αφορά την επεξεργασία του στίχου, σέβεται τους
ρυθμικούς, μετρικούς και στιχουργικούς κανόνες καθώς και την
ομοιοκαταληξία και γενικά ενδιαφέρεται υπερβολικά για την μορφή .
Ο παρνασσισμός αναζητά την έμπνευση του στους χαμένους
πολιτισμούς της αρχαιότητας – ιδίως στον ελληνικό και ρωμαϊκό .Οι
παρνασσιακοί αγαπούν τον ηχηρό και ρωμαλέο στίχο, επιζητούν την
πλαστική του επεξεργασία- προσπαθούν να δώσουν στα ποιήματά
τους την ομορφιά του αγάλματος . Το πάθος εσωτερικεύεται ως το
σημείο που φτάνει στην απάθεια και την γαλήνη . Τη μουσική
αοριστία την αντικαθιστά η κλασσική ακρίβεια εκφρασμένη με
ήρεμες άλλα πολύ έντονες εικόνες και φράσεις αυστηρά
ισορροπημένες . Το αποτέλεσμα ήταν να προέλθουν από την
παρνασσική τεχνοτροπία εντυπωσιακά ποιήματα με άψογη μορφική
επεξεργασία που μοιάζουν ‘τέλεια λαξευμένα αγάλματα- από τα
οποία ωστόσο λείπει η ζεστασιά της ανθρώπινης ψυχής ‘ . Ίσως
αυτό δεν είναι καθόλου άσχετο με το αισθητικό δόγμα της
παρνασσικής σχολής – η τέχνη για την τέχνη.
Ανακεφαλαιώνοντας θα μπορούσε κανείς να σημειώσει τα
βασικότερα γνωρίσματα του παρνασσισμού που είναι οι εξής
1. απρόσωπη και αντικειμενική έκφραση και ύφος
2. θέματα και εικόνες ειλημμένα από την μυθολογία ή την
ιστορία
3. αυστηρή τήρηση των ρυθμικών και στιχουργικών κανόνων,
καθώς και των κανόνων της ομοιοκαταληξία
4. προσκόλληση στην ακρίβεια ,στην τυπική μορφή , στη
συμπύκνωση των νοημάτων
5. καλλιέργεια ισορροπημένου – ψυχρού όμως –ποιητικού
τόνου και ύφους.
6. Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο σε σχέση με τον ρομαντισμό
είναι ότι ο παρνασσισμός αρνείται την καθαρεύουσα και
στρέφεται στην δημοτική (οι Έλληνες παρνασσικοί ποιητές
ανήκουν στην λεγόμενη γενιά του δημοτικισμού)
Από τους νεοέλληνες ποιητές έχουν επηρεαστεί από τον
παρνασσισμό ο Γρυπάρης , ο Μαβίλης, ο Πορφύρας, ο
Παλαμάς, ο Δροσίνης , ο Μαλακάσης κ.ά.
ΝΕΑ ΑΘΗΝΑΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
Ως αφετηρία της Νέας Αθηναικής Σχολής τίθεται το 1880, χρονιά
που αποτελεί ορόσημο στα νεοελληνικά γράμματα. Τότε εκδίδονται
δύο ποιητικές συλλογές , οι «Στίχοι» του Νίκου Κάμπα και οι «Ιστοί
αράχνης» του Γεωργίου Δροσίνη. Αυτή είναι εμφάνιση της νέας
ποιητικής γενιάς , της «γενιάς του 1880», μια και στις δύο αυτές
συλλογές διακρίνουμε το καινούριο πνεύμα, τη χρήση της δημοτικής
γλώσσας και την απομάκρυνση από τον στόμφο και το ρητορισμό
του ρομαντισμού. Η νέα γένια, που είναι σαφώς αντιρομαντική,
εισάγει κάτι θετικό και καινούριο, γι’ αυτό και φέρνει μια γενικότερη
ανανέωση στα νεοελληνικά γράμματα. Το 1880 η Αθήνα είναι το
μοναδικό πνευματικό κέντρο όλης της Ελλάδας.
Α. Ποίηση
Η ποίηση απελευθερώνεται από την καθαρεύουσα και τον
ρομαντισμό . Ηγετική μορφή της γενιάς του 1880 αποτέλεσε ο
Κωστής Παλαμάς, ο οποίος έδωσε νέα πνοή στην ελληνική ποίηση ,
βγάζοντας την από το τέλμα του ρομαντισμού. Ως γλώσσα
χρησιμοποιεί την δημοτική , ένω για τους οραματισμούς και τις
πνευματικές ανησυχίες της γενιάς του.
Τα δύο βασικότερα λογοτεχνικά ρεύματα που κυριάρχησαν
στην ελληνική ποίηση την περίοδο αυτή , αφού ακμάσανε στην
Ευρώπη , είναι ο Συμβολισμός και ο Παρνασσισμός.
ΑΓΟΡΑ του Κωστή Παλαμά
Το ποίημα περιέρχεται στην Συλλογή «Η Ασάλευτη Ζώη»( στην
ενότητα Τα σονέτα ). Γράφτηκε το 1896,εποχή που πιεζόταν από
οικονομικές ανάγκες και υποχρεωνόταν να εργάζεται σκληρά ως
αρθρογραφώντας στα διάφορα αθηναϊκά έντυπα για να επιβιώσει .
Γενικός Γραμματέας του Πανεπιστήμιου Αθηνών διορίστηκε το1897.
Πάντα διψάς – όπως διψάει το πρωτοβρόχι
στεγνή καλοκαιριά- το βλογημένο σπίτι
και μια κρυφή ζωή σα δέηση ερημίτη ,
αγάπης και αρνησιάς ζωούλα σε μια κόχη.
Διψάς και το καράβι που το πέλαο το ‘χει,
κι όλο τραβάει με τα πουλιά και με τα κήτη ,
κι είναι μεστή η ζωή του μ’ όλο τον πλανήτη .
και το καράβι και το σπίτι σου είπαν «Όχι!»
Μήτε η παράμετρη ευτυχία που δε σαλεύει,
μήτε η ζωή π’ όλο και νέα ψυχή της βάνει
κάθε καινούρια γη και κάθε νιο λιμάνι .
Μόνο τ’ αλάφιασμα του σκλάβου που δουλεύει .
σέρνε στην αγορά τη γύμνια του κορμιού σου,
ξένος και για τους ξένους και για τους δικού σου .
ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Ο ποιητής βρισκόμενος σε κακή ψυχολογική κατάσταση εκφράζει τις
ανεκπλήρωτες επιθυμίες του για την ζωή και παρουσιάζει μια ολοκληρωτική
αλλοτρίωση του εαυτού του . Λέει λοιπόν ότι διψά να βρίσκεται στο «βλογημένο»
σπίτι του , ζώντας μια ήσυχη ζωή αγάπης και άρνηση σαν ερημίτης . εκτός όμως
από την ζωή αυτή νιώθει την επιθυμία και για άλλη ζωή , γεμάτη κίνηση και δράση
σε όλους τους τομείς . Όμως και το ένα και το άλλο είδος ζωής του το έχουν
αρνηθεί . Δεν κατάφερε να έχει ούτε την ευτυχία της απομόνωσης ούτε τη γεμάτη
δραστηριότητα ζωή που ανανεώνει τον άνθρωπο. Το είδος ζωής που του είχε
απομείνει σαν καταδίκη είναι η άχαρη δουλειά που μοιάζει με σκλαβιά . Αυτή όμως
η δουλειά με τον καταναγκαστικό χαρακτήρα της τον έχει απογυμνώσει ψυχικά και
τον έχει οδηγήσει στην αλλοτρίωση κι από τον εαυτό του και από τους
συνανθρώπους του .
ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ – ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ
Το ποίημα είναι σονέτο και αποτελεί γέννημα της παρνασσιακής περιόδου
του ποιητή . Ακολουθεί την κλασσική μορφή των σονέτων (sonetto = μικρό
σύντομο τραγούδι) με δεκατέσσερις στίχους, χωρισμένους σε δύο τετράστιχες
στροφές και δύο τρίστιχες . Ο στίχος είναι δεκατρισύλλαβος και το μέτρο
ιαμβικό, βασίζεται δηλαδή στην εναλλαγή μιας άτονης μιας τονισμένης
συλλαβής. Η ομοιοκαταληξία στις τετράστιχες είναι σταυρωτή κι έχει τη μορφή
αββα , ενώ στις δύο τρίστιχες στροφές που κατ’ ανάγκη μοιράζονται μια
ομοιοκαταληξία μεταξύ τους , έχει την μορφή γδδ-γεε. Η γλώσσα είναι δημοτική,
τέλεια δουλεμένη, πλούσια δυνατή πολύχρωμη.
ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ.
ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΕΙΣ-«όπως διψάει το πρωτοβρόχι στεγνή καλοκαιριά», «κρυφή
ζωή σα δέηση ερημίτη»
ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ-«διψάς το βλογημένο σπίτι …διψάς και το καράβι σέρνει στην
αγορά την γύμνια του κορμιού σου»
ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ-«και το καράβι και το σπίτι σου είπαν’ «Όχι».»
ΕΙΚΟΝΕΣ-«το καράβι που τραβάει με τα πουλιά και με τα κήτη , τ’ αλάφιασμα
του σκλάβου που δουλεύει / σέρνει στην αγορά τη γύμνια του κορμιού σου»
Το ποίημα ανήκει στο ρεύμα του παρνασσισμού γιατί τηρεί αυστηρή στην
ομοιοκαταληξία, των ρυθμικών και στιχουργικών κανόνων. Ακόμα αντλεί
θέματα από την ιστορία γιατί αναφέρεται στην σκλαβιά των παλιών καιρών
οπού οι σκλάβοι από τις κατακτήσεις και τους πολέμους σέρνονται στις αγορές
μισόγυμνοι και εξουθενωμένοι και αναγκάζονταν να γίνουν ξένοι με τους
οικείους τους και με τα αφεντικά τους. Τέλος έχει ποιητικό τόνο και ύφος.
Συμπυκνώνει τα νοήματα δηλαδή σε ένα στίχο ολοκληρώνεται το νόημα και δεν
κάνει διασκελισμούς κάνοντας το ποίημα να έχει την τυπική του μορφή.
Ωστόσο υπάρχει ένα χαρακτηριστικό που το απομακρύνει το ρεύμα του
παρνασσισμού το οποίο είναι το ποίημα δεν προσκολλάει στην ακρίβεια.δεν
καταλαβαίνουμε απόλυτα τι θέλει να πει ο ποιητής και ότι αναφέρόταν στην
οικονομική του πίεση και στην σκληρή του δουλειά. Αντίθετα το
καταλαβαίνουμε παρά μόνο αν διαβάσουμε κάποιο εισαγωγικό σημείωμα.
[ΠΑΤΡΙΔΕΣ! ΑΕΡΑΣ , ΓΗ…] του Κωστή Παλαμά
ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
Σε αυτό το σονέτο ο ποιητής χρησιμοποιεί ως αφετηρία του στοχασμού του
τις θεωρίες των προσωκρατικών φιλοσόφων, οι οποίοι απέδιδαν την αρχή της
ζωής σε διάφορα στοιχεία. Θεωρεί αυτά αρχή και τέλος των όντων και
πιστεύει ότι, όταν πεθάνει, θα ξαναβρεί την πρώτη αυτή πατρίδα . Στην
συνέχεια αναφέρει σε τι στοιχείο θα μετατραπεί το κάθε μέρος της ύπαρξης
του ΄ τα όνειρα του θα πάνε στον αέρα , ο φλογισμένος λογισμός στην αιώνια
φωτιά, τα πάθη του θα τα παρασύρει η μανία των κυμάτων, τον από σε χώμα
πλασμένο σώμα θα ξαναγίνει χώμα. Μετά την αποσύνθεση των στοιχείων με
το θάνατο, κάνει αναστροφή, επανασύνθεση των στοιχείων, λέγοντας ότι από
τα τέσσερα θα ξαναγεννηθεί η ποίηση.
ΕΣΤΙΑΔΕΣ- Ιωάννης Γρυπάρης
ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
Η αναστάτωση και ο τρόμος καταβάλλει όλο τον κόσμο που πετιούνται
αλαφιασμένοι, ανήμποροι ακόμα νασυνειδητοποιήσουν το μέγεθος της
συμφοράς αλλά με την πεποίθηση πως κάτι φοβερό συνέβη.
Η τρομερή είδηση διαδίδεται γρήγορα παντού η ασβεστη ιερή φωτιά
έσβησε και η πόλη κινδυνεύει άμεσα. Έτσι λοιπόν, ορμούν μέσα στη νύχτα
προς το ναό για να δουν τι συμβαίνει και όχι να προλάβουν το κακό.
Όλοι οι κάτοικοι που βγήκαν από τα σπίτια τους αλαφιασμένοι και τρέχουν
προς το ναό θυμίζουν νεκρούς που σηκώθηκαν από τα αραχνιασμένα
μνήματα τους και περιμένουν όρθιοι για την τελική κρίση του θεού. Και ενώ
φοβούνται , δεν μπορούν να αντισταθούν στην περιέργειά τους αλλά τρέχουν
σαν υπνωτισμένοι να δουν τι έγινε. Κυρίως , όμως φοβούνται μην κανείς τους
ξυπνήσει .
Ετσι το πλήθος κινείται σκυφτό προς το Ναό της Εστίας με την ίδια
περιέργεια στα μάτια όλων , γεγονός κάνει τα «μύρια μάτια» ένα
Πράγματι, οι κάτοικοι βλέπουν τις Εστιάδες περιβεβλημένες με το πέπλο της
αρέτης που όμως πια τους είναι άχρηστο , γιατί πρόδωσαν το ναό που
υπηρετούσαν αφήνοντας την ιερή φωτιά να σβήσει
Από μια αμέλια , από μια αδιαφορια , σαν και αυτή των νέων της επόχης του
ποιητή θα υπάρξουν σοβαρές συνέπειες , καθώς η ιερή φωτιά έσβησε και δε
γίνεται να ανάψει πάλι.
Με τραγικό τρόπο παρουσιάζεται η κατάσταση των Εστιάδων. θρηνούν και
σκορπίζουν τη στάχτη στα μαλλιά τους σαν χορός αρχαίας τραγωδίας.Όλοι οι
θρήνοι όμως είναι μάταιοι , αφού η φωτιά έχει σβήσει πια και δεν υπάρχει
ελπίδα να αναζωπυρωθεί .
Η πολιτεία είναι καταδικασμένη να χαθεί, έκτος κι αν γίνει κάποιο θαύμα και
ένας κεραυνός πέσει στον ναό και ανάψει πάλι την φωτιά.
Οι Εστιάδες συνειδητοποιούν το μέγεθος της ευθύνης τους και ζητούν να
τιμωρηθούν οι ίδιες αντί για την πόλη . Με χέρια υψωμένα προς τον ουρανό
ικετεύουν την τιμωρία τους προσδοκώντας τον τιμωρό σε αυτές και βοηθό
στην πόλη κεραυνό.
Ο ποιητής αναρωτιεται αν έγινε το θαύμα και σώθηκε η πολιτεία. Μάλιστα ,
ζητά από τους ανθρώπους να του δώσουν απάντηση για το κατά πόσο η δική
τους άβουλη γνώμη έμεινε ατιμώρητη ή όχι.
ΔΕΙΠΝΟΣ του Άγγελου Σικελιανού
ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
Μέσα στο σπίτι ,ένα σπίτι μεγαλόπρεπο που βρίσκεται στην κορυφή του
βουνού, ώστε να έχει μια γενική εποπτεία του χώρου, γίνεται ο δείπνος. Το
φως του λυχναριού που καίει σκορπάει μια γλυκιά λάμψη στο χώρο ικανή για
να βλέπει κανείς τν νύχτα . Επίσης, το τραπέζι είναι έτοιμο, στρωμένο, και σ’
αυτό βρίσκονται χλωροί καρποί, η κερήθρα με το μέλι , η γλυκιά ελιά. Οι
γυναίκες είναι καθισμένες στο τραπέζι και δειπνούν ‘ η υφάντρα , μια νέα
γυναίκα , μοιρολογήτρα αλλά και κάποιες που ο ποιητής αναφέρει με το
όνομα τους η Λυγιά και η Γλαυκή, που ξεχωρίζει για την ομορφιά και τη χάρη
της.
Η βραδιά είναι ήσυχη και η ατμόσφαιρά τόσο υποβλητική που επιδρά
στην ανθρώπινη ψυχή και την ηρεμεί . Από τα ανοιχτά παράθυρα αντικρύζει
κανείς την φύση γαλήνια και ήρεμη μέσα στην «Ολύμπια» νύχτα . Τα βουνά
αχνοφέγγουν από το φως του φεγγαριού , ενώ τα άστρα δέχονταν το φως του
μέσα στην απέραντη ηρεμία της νύχτας. Όλα αυτά ικανοποιούν τ’ ανθρώπινα
ψυχή και ενσταλάζουν σ’ αυτή την καλοσύνη και γαληνεύουν τη σκέψη. Έτσι,
όπως βασίλευε το φεγγάρι –βασίλευε και ο πόνος στην ψυχή του ανθρώπου.
ΤΕΛΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου