ένα υπόδειγμα ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ με θέμα τη ΓΛΩΣΣΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ

Θέμα: Η γλώσσα των νέων θετικές κι αρνητικές πλευρές, συνέπειες και μια πρόταση

ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ: κάθε έτοιμο υπόδειγμα έχει το ρίσκο του με την έννοια ότι εκείνο που μετράει είναι η ικανότητά μας να προσαρμόσουμε το πληροφοριακό υλικό στις ειδικές απαιτήσεις (δεδομένα και ζητούμενα) του θέματος έτσι όπως θα έχει διατυπωθεί. Το προτεινόμενο  υπόδειγμα 600 περίπου λέξεων οργανωμένο σε παραγράφους  καλύπτει δύο κύριους άξονες του θέματος (περιγραφή και αιτίες του προβλήματος, θετικές- αρνητικές πλευρές και ως κατακλείδα μια πρόταση). Μέσα σε παρενθέσεις με διαφορετικό χρώμα έκλεισα διευκρινήσεις κι άλλες επιμέρους οδηγίες για το πώς θα μπορούσε να αξιοποιήθεί καλύτερα το υπάρχον υλικό. 

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ (περιεκτική αναφορά στα γενικά χαρακτηριστικά του θέματος από την οπτική γωνία που θα ορίζεται στη διατύπωση):

Οι νέοι, σήμερα ίσως περισσότερο απ’ ότι παλιότερα, χρησιμοποιούν έναν ιδιαίτερο γλωσσικό κώδικα στην επικοινωνία μεταξύ τους. Αυτός ο κώδικας που διαρκώς αλλάζει, περιέχει νέες επινοημένες απ’ αυτούς λέξεις, παραμορφωμένες εκφράσεις της καθομιλουμένης με ειδικές κατά περίπτωση σημασίες, έτοιμες ατάκες από τη διαφήμιση, ξενικές λέξεις από τη μουσική και το ιντερνέτ και άλλες συνθηματικές εκφράσεις που εξυπηρετούν τις ειδικές ανάγκες επικοινωνίας που κάθε φορά διαμορφώνουν.  Όλα αυτά, που τα χρησιμοποιούν μεταξύ τους κυρίως στον προφορικό λόγο, με προϋποθέσεις μπορεί να έχουν θετικές και αρνητικές συνέπειες.  

ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ α] αίτια και συνέπειες (αν είναι στα ζητούμενα οι αιτίες θα πρέπει να επιμείνουμε σ’ αυτές παρουσιάζοντας με λεπτομέρειες τις πιο βασικές από αυτές. Διαφορετικά κάνουμε μια σύντομη αναφορά και παρουσιάζουμε πιο αναλυτικά τις συνέπειες αυτού του φαινομένου κι από τις δύο πλευρές. Δίνουμε μεγαλύτερη έμφαση στα θετικά ή στα αρνητικά ανάλογα με το ποια άποψη θέλουμε εμείς να υποστηρίξουμε):

Όπως είναι φυσικό, οι νέοι έχουν κοινά προβλήματα κι ενδιαφέροντα και σύμφωνα με αυτά διαμορφώνουν τη συμπεριφορά και τον τρόπο της ζωής τους. Στη σημερινή εποχή, μάλιστα, τα ενδιαφέροντά τους δεν μπορεί να είναι άσχετα από τη μαζική κουλτούρα που υποβάλλεται από τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας.  Οι παρέες πάλι, στις οποίες εντάσσονται από πολύ μικρή ηλικία, έχουν τους δικούς τους άγραφους κανόνες στους οποίους είναι υποχρεωμένοι να συμμορφώνονται για να γίνονται αποδεκτοί. Ο πιο σημαντικός παράγοντας, ωστόσο, που οδηγεί τους νέους στην υιοθέτηση ιδιαίτερου κώδικα επικοινωνίας, είναι η συνειδητή ή υποσυνείδητη ανάγκη τους να διαφοροποιηθούν από τον κόσμο των μεγάλων και να εκφράσουν έτσι την αντίθεσή τους στο κατεστημένο τρόπο ζωής, με τον οποίο συνήθως διαφωνούν.

Στο βαθμό, λοιπόν, που η «γλώσσα των νέων» είναι μόνο το αποτέλεσμα μιας στείρας αντίδρασης προς κάθε τι το κατεστημένο, οι αρνητικές συνέπειες υπερτερούν. Όταν μάλιστα ο γλωσσικός αυτός κώδικας παίρνει τα χαρακτηριστικά μιας ιδιόμορφης αργκό και χρησιμοποιείται αδιάκριτα σε όλες τις περιπτώσεις, στον προφορικό και το γραπτό λόγο, τότε στενεύει επικίνδυνα o πνευματικός ορίζοντας των νέων και η σκέψη τους ατροφεί.

Αυτά τα αρνητικά αποτελέσματα τα βλέπουμε κυρίως στην αδυναμία τους να εκφράζονται σωστά και συγκροτημένα στο γραπτό λόγο. Βέβαια, για το πρόβλημα της εκφραστικής αδυναμίας δεν ευθύνεται μόνο το περιορισμένο λεξιλόγιο που χρησιμοποιούν οι νέοι στη δική τους γλώσσα, αλλά και ο τρόπος διδασκαλίας των γλωσσικών μαθημάτων στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Το σχολείο, κατά γενική ομολογία, έχει υποβαθμίσει   τη διδασκαλία των γλωσσικών μαθημάτων προωθώντας με τα νέα, υποτίθεται, εκσυγχρονισμένα προγράμματα τη μηχανιστική μάθηση αντί της καλλιέργειας της κριτικής σκέψης. Επιπλέον, η στυγνή ειδίκευση, τα προϊόντα υποκουλτούρας και, γενικά, η εμπορευματοποίηση της τέχνης, παραγκωνίζουν και περιθωριοποιούν τους πνευματικούς ανθρώπους, που θα μπορούσαν να παίξουν θετικό ρόλο στη γλωσσική καλλιέργεια των νέων. Φυσικά και ο ρόλος των ΜΜΕ, που είναι κυρίαρχα στη ζωή των σημερινών νέων, είναι καταλυτικός, κυρίως επειδή σ’ αυτά κυριαρχεί η εικόνα, που περιορίζει στο ελάχιστο τη χρήση του λόγου.Διαμορφώνεται, έτσι, ένας κώδικας επικοινωνίας με περιορισμένο λεξιλόγιο στον οποίο κυριαρχεί ο υπαινικτικός λόγος της διαφήμισης που μπορεί να γοητεύει, δεν είναι όμως γλωσσικά άρτιος.   

Η χρήση όμως του κώδικα των νέων δεν σημαίνει απαραίτητα άγνοια της γλώσσας. Αρκετοί νέοι τον χρησιμοποιούν περιστασιακά και προσωρινά ικανοποιώντας έτσι την ανάγκη τους για εκφραστικότητα, πρωτοτυπία και γλωσσικό παιχνίδι. Με αυτό τον τρόπο, από τη μια είναι άριστοι γνώστες των ιδιομορφιών της ειδικής γλώσσας που χρησιμοποιούν στις παρέες, αλλά, από την άλλη, χειρίζονται με άνεση την καθομιλουμένη κοινή νεοελληνική γλώσσα. Σ’ αυτή την περίπτωση ασκούν περαιτέρω τις γλωσσικές ικανότητές τους, εμπλουτίζουν το λεξιλόγιο με νέα δυναμογόνα στοιχεία και καλλιεργούν τις εκφραστικές δυνατότητές τους συμμετέχοντας με αυτό τον τρόπο σε μια νεανική κουλτούρα που πρωτοπορεί.     

ΕΠΙΛΟΓΟΣ/ κατακλείδα (ολοκληρώνουμε την παρουσίαση του θέματος με κάποια γενικά συμπεράσματα που, λογικά, θα απορρέουν από τα στοιχεία με τα οποία αναπτύξαμε τις διάφορες πτυχές του θέματος ή με μια πρόταση για τη θετική αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων):

Συμπεραίνοντας μπορούμε να πούμε ότι οι ενήλικοι είναι συνήθως  επικριτικοί και αντιδρούν αρνητικά, εντοπίζοντας το πρόβλημα στις βωμολοχίες και στην κακοποίηση των καθιερωμένων γλωσσικών κανόνων. Γι αυτό, γενικεύοντας αυθαίρετα και με υπερβολή, καταδικάζουν τον κώδικα των νέων και τον θεωρούν αίτιο της κοινωνικής παθητικότητάς τους.  Οι νέοι από την άλλη υπερασπίζονται τον τρόπο ομιλίας τους, υποστηρίζοντας ότι εκφράζει την κουλτούρα τους, διευκολύνει την κριτική τους προς τους μεγάλους και υποδηλώνει την κοινή τους ταυτότητα. Το σχολείο, τέλος, μπορεί και πρέπει να παίξει τον ενδιάμεσο εκείνο ρόλο για τη δημιουργική αφομοίωση των εκάστοτε νέων στοιχείων στην καθομιλουμένη γλώσσα.  Αυτό όμως μπορεί να γίνει πραγματικότητα, αν έχει προηγηθεί η άριστη γνώση και χρήση της κοινής νεοελληνικής γλώσσας και αν με νέες διδακτικές μεθόδους, έχει κάνει τους νέους να συνειδητοποιήσουν την αξία της γλώσσας.

ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ: Φυσικά υπάρχουν και πολλά άλλα στοιχεία γι’ αυτό το θέμα, που μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει ανάλογα με την περίπτωση. Συνεπώς, το πιο σωστό είναι, να διαβάσει προσεκτικά όλο το πληροφοριακό υλικό, και να κάνει την τελική προσαρμογή, αφού προσέξει την εκφώνηση του θέματος και δει ποια ακριβώς θα είναι τα ζητούμενα.